آخرین بروز رسانی ۲۴ دی, ۱۴۰۳ توسط vahid yosefi
عصاره، جوهر یا چکیدهای از یک گیاه یا میوه است که با استفاده از روشهای مختلف استخراج میشود. این ماده غنی از ترکیبات فعال گیاه، شامل تاننها، اسانسها، موسیلاژ، املاح، ویتامینها و پروتئینها است. در واقع، عصاره همان جوهر، شهد یا عرق یک گیاه یا گل محسوب میشود. عصارهها بهترین روش برای افزودن خواص گیاهی، رنگ و عطر به محصولات خانگی شما هستند. در این مقاله، ۵ روش ساده و موثر برای تهیه عصاره میوه و گیاه در خانه را خواهید آموخت.
بیشتر بخوانید: خرید میوه خشک
۱.دم کردن
روش تهیه عصاره میوه و گیاه:
- حلال: آب مقطر (گرم یا ولرم)
- طرز تهیه: میوه یا گیاه مورد نظر را در آب گرم یا ولرم قرار دهید تا به مدت ۱۰ دقیقه تا ۲ ساعت عصارهگیری شود. سپس عصاره بهدستآمده را صاف کنید.
- ماندگاری: عصاره به مدت ۲۴ ساعت در یخچال قابل نگهداری است (بدون افزودن مواد نگهدارنده).
- نکته: استفاده از آب مقطر ضروری است. عصاره باید بلافاصله مصرف شود یا به محصولی که فاسد نمیشود افزوده گردد.
این روش، روشی ساده و سریع برای بهرهبرداری از خواص میوهها و گیاهان است!
موارد استفاده عصارههای گیاهی:
- دمنوشهای درمانی: استفاده از عصارهها برای تهیه نوشیدنیهای طبیعی و مفید با خواص درمانی.
- رنگ و عطر طبیعی برای صابون: افزودن رنگ و عطر دلپذیر به صابونهای خانگی.
- محصولات آرایشی و بهداشتی تازه: برای ماسکهای صورت و محصولات حمامی که باید در همان روز استفاده شوند.
- رنگ طبیعی برای پارچه و کاغذ: ایجاد رنگهای طبیعی و زیبا برای تزئینات دستی و هنری.
عصارههای گیاهی، یک گزینه طبیعی و مؤثر برای ارتقای کیفیت محصولات خانگی شما هستند!
دمنوش پرتغال:
ممکن است تا به حال چای نوشیده باشید، دمنوشها که به نام تیسان نیز شناخته میشوند، با خیساندن گیاهان در آب گرم تهیه میشوند. پایه این عصارهها آب است و به دلیل جذب میکروبها توسط آب، باید بلافاصله مصرف شوند یا در محصولاتی که فاسد نمیشوند، مانند صابونها، استفاده گردند.
اگرچه میتوان از دمنوشها برای افزودن رنگ و عطر طبیعی به صابونها استفاده کرد، باید بدانید که این عصارهها هیچ خاصیت درمانی به صابون نمیدهند. گرما و واکنشهای شیمیایی در فرآیند صابونسازی، خواص درمانی گیاهان را از بین میبرد.
دمنوشها برای استفاده در محصولات زیبایی مانند تونرها و لوسیونها انتخاب مناسبی نیستند، چرا که نگهداری آنها با چالشهایی مواجه است. حتی با وجود مواد نگهدارنده، حفظ ایمنی آب پر از مواد مغذی و غیراستریل گیاهی بسیار دشوار است و میتواند محیطی مناسب برای رشد باکتریها ایجاد کند.
در نتیجه، دمنوشها بهترین گزینه برای افزودن رنگ و عطر طبیعی به محصولات فاسد نشدنی مانند صابونها هستند، اما برای استفاده در محصولات زیبایی بهتر است از سایر عصارهها بهره ببرید.
بیشتر بدانید: پرتقال خشک
۲.تنتور (استخراج با الکل)
- حلال: الکل
- طرز تهیه عصاره میوه و گیاه: ابتدا گیاه را در الکل اشباع کرده و سپس عصاره را صاف کنید.
- زمان استخراج: زمان استخراج بسته به غلظت الکل مصرفی متفاوت است؛ از ۱ روز تا ۱ ماه. هر چه درصد الکل بیشتر باشد، فرآیند استخراج سریعتر انجام میشود.
- ماندگاری:
- حدود ۳ ماه با محتوای الکل ۴۰٪ حجمی
- حدود ۳ سال با محتوای الکل بیش از ۷۰٪ حجمی
- نکته مهم: گیاهان خشک به دلیل محتوای کم آب، ماندگاری بیشتری دارند.
تنتور یک روش موثر برای استخراج عصارههای گیاهی است که با استفاده از الکل، خواص گیاهان را بهخوبی حفظ کرده و ماندگاری طولانیتری را فراهم میآورد.
موارد استفاده تنتور:
- داروهای گیاهی: مانند قطره اکیناسه برای تقویت سیستم ایمنی.
- نوشیدنیهای الکلی: مانند جین پرتقال برای طعمدهی خاص.
- پایه ضدعفونیکننده دست: برای حفظ بهداشت و مقابله با میکروبها.
- دهانشویه: برای تمیز و تازهسازی دهان.
- پاککننده و ضدعفونیکننده سطوح: برای ضدعفونی محیط و سطوح.
- عطر: تولید عطرهای گیاهی و خوشبو.
- اسپری اتاق: برای ایجاد رایحهای دلپذیر و طراوتبخش در فضا.
- پاککننده زخم: کمک به درمان و پاکسازی زخمها.
- اسانس وانیل: برای افزودن طعم و عطر به محصولات غذایی و آرایشی.
- یاسمن تازه در اتانول: برای تهیه عصارههای طبیعی از گل یاسمن.
ماندگاری و نکات استفاده از تنتور در طرز تهیه عصاره میوه و گیاه:
تنتورها معمولاً بالاترین ماندگاری را در بین عصارههای میوه دارند. ماندگاری آنها به قدرت الکل و استفاده از گیاهان خشک یا تازه بستگی دارد. برای استفاده از عصارههای میوه با الکل ۴۰ درصد، حتماً از گیاهان خشک شده استفاده کنید تا از فساد جلوگیری شود.
اگر قصد دارید عصاره میوه را به صورت خوراکی مصرف کنید (مثلاً دهانشویه)، باید از الکلهای قابل مصرف برای بدن استفاده کنید. از الکلهای کمتر از ۴۰ درصد برای این منظور خودداری کنید.
برای کاربردهای غیرمصرفی مانند عطر یا ضدعفونیکنندهها، میتوانید از ایزوپروپیل الکل یا اتانول قوی استفاده کنید. البته استفاده روزانه از الکل، چه موضعی و چه داخلی، توصیه نمیشود. برای مصرف داخلی منظم، عصارههای میوه تهیه شده با سرکه جایگزین ایمنتری هستند.
این نکات به شما کمک میکنند تا بهترین استفاده را از طرز تهیه عصاره میوه و گیاه خود ببرید.
۳.خیساندن (استخراج با روغن مایع گیاهی)
- حلال: روغن مایع گیاهی
- طرز تهیه: گیاه را در روغن غوطهور کرده، هم بزنید و سپس عصاره را صاف کنید.
- زمان استخراج: حدود ۱ هفته
- ماندگاری: ۶ تا ۱۲ ماه برای بیشتر روغنهای گیاهی
- نکته مهم: فقط از گیاهان خشک استفاده کنید و مطمئن شوید که هیچ رطوبتی وارد روغن نشود تا از فساد جلوگیری کنید.
موارد استفاده:
- رنگ و عطر طبیعی برای صابون
- کرمهای گیاهی، وازلین و کره
- فاز روغنی در لوسیونها
- روغنهای ماساژ
- روغن سالاد و روغن پخت و پز طعمدار
- روغن موی گیاهی
با این روش، عصارههای گیاهی را به راحتی به محصولات خانگی خود اضافه کنید و از خواص طبیعی آنها بهرهمند شوید.
برای استخراج عصاره میوه و گیاه با روغن، تنها از گیاهان خشک استفاده کنید، زیرا گیاهان تازه حاوی آب هستند که موجب فساد عصاره میشود. پس از غوطهور کردن گیاهان خشک در روغن، اجازه دهید ۱ هفته بماند و سپس صاف کنید. توصیه میشود هر روز ظرف را تکان دهید و گیاهان را قبل از استفاده با هاون خرد کنید.
برای افزایش ماندگاری، ۰٫۵-۱ درصد روغن طبیعی آلفا توکوفرول به محلول اضافه کنید تا از اکسیداسیون جلوگیری کند. همچنین، برای حفظ عمر عصاره، از قرار دادن آن در معرض نور مستقیم آفتاب خودداری کرده و شیشه را با پارچه تیره بپوشانید.
عمر عصاره تهیهشده معمولاً کمتر از عمر روغن حامل است. برای مثال، عصاره تهیهشده از روغن آفتابگردان با ویتامین E به درستی نگهداری شود، حدود ۱۲ ماه ماندگاری خواهد داشت. همچنین، از تماس با رطوبت در حین فرآیند خیساندن جلوگیری کنید.
۴.طرز تهیه عصاره میوه و گیاه با گلیسیرین (گلیسریت)
گلیسریتها عصارههای گیاهی هستند که با استفاده از گلیسیرین به عنوان حلال تهیه میشوند. این روش، جایگزینی عالی برای تنتورهای الکلی است، بهویژه برای افرادی که به الکل حساسیت دارند یا از محصولات بدون الکل استفاده میکنند. در این راهنما، به طور کامل به نحوه تهیه گلیسریت، کاربردهای آن و نکات مهم در این فرآیند میپردازیم.
مواد لازم:
- گلیسیرین (گلیسیرول)
- میوه یا گیاه مورد نظر (تازه یا خشک)
- ترازو
- ظرف شیشهای دربدار
- کاغذ صافی
- قیف
روش تهیه:
- وزن کردن مواد: با استفاده از ترازو، مقدار مناسبی از میوه یا گیاه و گلیسیرین را وزن کنید. نسبت دقیق مواد بستگی به نوع گیاه و میزان غلظت مورد نظر شما دارد. به طور کلی، نسبت ۱:۵ (یک قسمت گیاه به پنج قسمت گلیسیرین) برای گیاهان خشک و ۱:۲ (یک قسمت گیاه به دو قسمت گلیسیرین) برای گیاهان تازه توصیه میشود.
- مخلوط کردن: گیاه یا میوه را به قطعات کوچک خرد کنید (در صورت استفاده از گیاه تازه، از تمیز و سالم بودن آن اطمینان حاصل کنید). سپس آن را در ظرف شیشهای دربدار بریزید و گلیسیرین را به آن اضافه کنید.
- مخلوط کردن و نگهداری: مواد را به خوبی مخلوط کنید تا گیاه کاملاً با گلیسیرین پوشانده شود. درب ظرف را محکم ببندید و آن را در مکانی تاریک و خنک به مدت ۵ تا ۷ روز نگهداری کنید. در این مدت، هر روز ظرف را به آرامی تکان دهید.
- صاف کردن: پس از گذشت زمان مورد نظر، مخلوط را از کاغذ صافی که درون قیف قرار دادهاید، عبور دهید. گلیسریت به دست آمده را در ظرف شیشهای تمیز و دربدار نگهداری کنید.
کاربردهای گلیسریت:
- داروهای گیاهی: گلیسریتها جایگزین مناسبی برای تنتورهای الکلی در داروهای گیاهی هستند.
- دهانشویهها: میتوان از گلیسریتها در تهیه دهانشویههای بدون الکل استفاده کرد.
- عطرها و لوازم آرایشی: گلیسریتها به عنوان حلال در عطرهای بدون الکل و عصارههای گیاهی فعال در کرمها و لوسیونها کاربرد دارند.
- رنگهای طبیعی: از گلیسریتها میتوان به عنوان رنگ طبیعی در مواد غذایی و آرایشی و بهداشتی استفاده کرد.
- محصولات مراقبت از پوست و مو: گلیسریتها به عنوان ماده آبرسان در تونرها، مرطوب کنندهها و اسپریهای مو استفاده میشوند.
- جایگزین اسانسها: گلیسریتها جایگزین ملایمتری برای اسانسها هستند، بهویژه برای پوستهای حساس.
برای تهیه گلیسریت میتوانید از گیاهان تازه یا خشک استفاده کنید، اما غلظت گلیسیرین مورد نیاز برای جلوگیری از فساد متفاوت است. برای گیاهان خشک تا ۳۰% وزنی و برای گیاهان تازه به دلیل رطوبت بیشتر، حداکثر ۲۰% وزنی ماده گیاهی توصیه میشود.
در ابتدای فرآیند، گیاهان روی گلیسیرین شناور میمانند که طبیعی است. مهم این است که مخلوط را با یک قاشق ضدعفونی شده به خوبی هم بزنید تا تمام گیاهان با گلیسیرین پوشانده شوند. به مرور زمان گیاهان شروع به فرو رفتن میکنند.
گلیسریتها بدون مواد نگهدارنده ماندگاری محدودی دارند. با افزودن مواد نگهدارنده میتوان ماندگاری آنها را تا یک سال افزایش داد. رعایت بهداشت در تمام مراحل، به ویژه ضدعفونی کردن محیط، تجهیزات و ظروف، برای جلوگیری از آلودگی ضروری است.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه چای میوه ای در منزل
۵.طرز تهیه عصاره میوه و گیاه با سرکه (اسیدی کردن):
اسیدی کردن روشی ساده برای استخراج طعم و خواص میوهها با استفاده از سرکه به عنوان حلال است. این روش به شما امکان میدهد عصارههای خوشمزه و معطری برای مصارف مختلف تهیه کنید.
روش تهیه:
- آمادهسازی میوه: میوهها را به خوبی بشویید و در صورت لزوم خرد کنید. هرچه قطعات میوه کوچکتر باشند، استخراج بهتر انجام میشود.
- اشباع کردن: میوههای خرد شده را داخل ظرف شیشهای بریزید و روی آنها سرکه بریزید تا کاملاً پوشانده شوند. مطمئن شوید که هیچ قسمتی از میوه بیرون از سرکه نماند.
- هم زدن و استراحت: درب ظرف را محکم ببندید و آن را در مکانی خنک و تاریک قرار دهید. به مدت یک هفته، هر روز ظرف را به آرامی تکان دهید تا مواد به خوبی مخلوط شوند.
- صاف کردن: پس از گذشت یک هفته، مخلوط را از صافی یا پارچه تمیز عبور دهید تا عصاره از تفالههای میوه جدا شود. عصاره به دست آمده را در ظرف شیشهای تمیز و دربدار نگهداری کنید.
اسیدیته بالای سرکه عامل اصلی جلوگیری از فساد عصاره است. برای اطمینان از ماندگاری، از سرکهای با حداقل ۵% اسید استیک استفاده کنید. نسبت مناسب سرکه به گیاه ۲ به ۱ است (۲ قسمت سرکه به ۱ قسمت گیاه). این نسبت در تهیه ترشی و کنسرو نیز کاربرد دارد.
سرکه غلات مقطر ماندگاری بیشتری نسبت به سرکه میوه و سرکه سیب دارد. رعایت بهداشت و استفاده از مواد اولیه تازه و باکیفیت (یا گیاهان خشک) برای افزایش ماندگاری محصول نهایی ضروری است. ظروف و تجهیزات خود را ضدعفونی کنید.
یکی از معایب این روش، بوی قوی سرکه است که بر عطر گیاه غالب میشود. حذف بوی سرکه، به ویژه سرکه سیب، دشوار است. برای مصارف عمومی، سرکه مقطر و برای تقویت کنندههای مو و تونرها، سرکه سیب رقیق شده توصیه میشود.
نتیجه گیری:
در این مقاله، پنج روش مختلف طرز تهیه عصاره میوه و گیاه در منزل بررسی شد. هر روش دارای حلال، زمان استخراج، ماندگاری و موارد استفاده خاص خود است. انتخاب روش مناسب بستگی به هدف شما از تهیه عصاره و نوع گیاه یا میوه مورد نظر دارد.با در نظر گرفتن این اطلاعات، میتوانید روش مناسب برای تهیه عصاره مورد نظر خود را انتخاب کنید و از خواص بینظیر گیاهان و میوهها در محصولات خانگی خود بهرهمند شوید.
منابع: