مرکبات در میان میوه‌های موجود در دنیا بیشترین میزان تولید را دارند. انواع مرکبات حاوی مقدار بالایی از ویتامین C هستند که ماده‌ای لازم برای تقویت سیستم ایمنی بدن است. این ویتامین در افزایش تولید گلبول سفید نقش دارد که بدن بتواند بهتر و قوی‌تر با عفونت‌ها مبارزه کند. همچنین مصرف مرکبات و دریافت ویتامین C موجب کاهش دوره سرماخوردگی می‌شود.

مرکبات چیست؟

مرکبات دسته‌ای از میوه‌ها هستند که پوست ضخیمی دارند و داخل آن‌ها گوشت نرم و آبدار میوه قرار دارد. انواع مرکبات بسیار متعدد هستند. پرتقال، لیمو، لیموترش و گریپ فروت هر کدام دارای انواع مختلفی هستند. بیش از 400 نوع پرتقال در جهان وجود دارد. مرکبات در بهار و تابستان رشد می‌کنند و در طول زمستان برداشت می‌شوند.

مرکبات سه طعم تلخ، شیرین و ترش دارند. شیرینی، تلخی یا ترش بودن هر کدام در انواع مختلف متفاوت است. شما هرگز پرتقالی را پیدا نمی‌کنید که به عنوان مثال به ترشی لیمو باشد.

سیب‌ها جزء مرکبات نیستند و از خانواده هلوها و آلوها هستند. همچنین گلابی‌ها نیز در میان انواع مرکبات جای ندارند.

انواع مرکبات

همان‌طور که پیشتر گفتیم مرکبات انواع مختلفی در طعم، اندازه و نوع میوه دارند. در ادامه با تعدادی از آن‌ها آشنا می‌شویم.

پرتقال‌ها

پرتقال‌ها بسیار متنوع هستند. ما معمولا پرتقال را با مزه شیرین آن می‌شناسیم. اما نوع تلخ آن نیز وجود دارد که معمولا انتخاب کسی نیستند.

پرتقال خونی: پرتقال خونی از انواع مرکبات شیرین است که به گوشت قرمز و خوش‌رنگش مشهور است. آنها رنگ خود را از آنتوسیانین‌ها، همان رنگدانه‌های پلی فنلی که به چغندر و زغال اخته رنگ می‌دهند، می‌گیرند. پرتقال خونی نسبت به سایر پرتقال‌ها راحت‌تر پوست کنده می‌شود و دانه‌های کمتری نیز دارد.

پرتقال ناف: رایج‌ترین نوع پرتقالی است که خورده می‌شود. پرتقال‌های ناف دارای پوست نسبتاً ضخیم و علامت مشخصی شبیه به ناف در انتهای آن‌ها هستند. این پرتقال بدون دانه برای آب‌گیری مناسب هستند و آبمیوه شیرینی دارند.

کامکوات‌ها: از انواع مرکباتی هستند که شبیه پرتقال‌های ریز و مستطیلی شکل به نظر می رسند و طعمی شیرین دارند. بر خلاف انواع دیگر مرکبات، پوست این میوه‌های کوچک قابل خوردن است. پوست کندن این میوه ضروری نیست، اما باید دانه‌های کوچک آن را خارج کنید.

پرتقال والنسیا: دارای پوست نازک، مقداری دانه و بسیار آبدار است که آن را به بهترین و رایج‌ترین نوع پرتقال تبدیل می‌کند که برای تهیه آب پرتقال استفاده می‌شود.

نارنگی‌ها

کوچکتر از پرتقال با پوست نارنجی روشن و پوست آن‌ها کمی شل‌تر از پرتقال است. فصل نارنگی طولانی‌تر از سایر انواع مرکبات است.

نارنگی یافا: پوست این نارنگی‌های بدون هسته به آسانی کنده می‌شود که میوه‌ای عالی برای کودکان محسوب می‌شود و طعم شیرین و لذیذی دارد.

ماندارین‌ها: در میان انواع مرکبات نارنگی ماندارین شیرین‌ترین آن‌ها است و بسیار آبدار می‌باشد.

لیموها

این میوه از انواع مرکبات است که رنگ زرد روشن دارد و آب اسیدی آن نیز معروف است. طعم ترش لیمو بسیار معروف است.

لیمو مایر: این نوع مرکبات ترکیبی از یک لیمو معمولی و یک پرتقال ماندارین است. این میوه تقریباً به اندازه یک لیمو است که پوست صاف و زرد رنگی دارد. گوشت و آب آن شیرین‌تر از لیموی معمولی است.

لیمو ایرانی: رنگ پوست این مرکبات ریز  سبز و گوشت آن‌ها به رنگ زرد مایل به نارنجی است. این لیمو در غذاهای فیلیپینی بسیار کاربرد دارد.

گریپ فروت

گریپ فروت از انواع مرکبات محبوب است که پوست ضخیم و طعم‌های مختلف شیرین، ترش و تلخ دارد. گریپ فروت ترکیبی از پوملو زرد بزرگ و پرتقال کوچک جامائیکایی است که به صورت دسته‌ای خوشه‌مانند رشد می‌کنند، به همین دلیل گریپ فروت نامیده می‌شود.

رنگ گوشت این میوه می‌تواند سفید، صورتی و قرمز باشد. گریپ فروت صورتی رایج‌ترین نوع آن است. گریپ فروت قرمز یاقوتی شیرین‌ترین نوع گریپ فروت است.

به طور کلی، انواع قرمز تیره گریپ فروت شیرین‌تر هستند. شیرینی گریپ فروت بر اساس میزان تیره بودن داخل آن متفاوت است، اما همه انواع آن طعم تلخ و ملایم یکسانی دارند که قرمز یاقوتی کمترین تلخی را دارد. گریپ فروت سفید روشن‌ترین رنگ و همچنین ترش‌ترین و کم شیرین‌ترین نوع آن است.

فواید مرکبات

خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و تقویت کننده سیستم ایمنی مرکبات، آنها را به انتخاب‌های سالم در برنامه غذایی تبدیل می‌کند. خواص بسیار مفید و مؤثری که در ادامه با آن‌ها آشنا می‎شویم، نشان دهنده مواد مغذی و مقوی موجود در این میوه‌هاست.

شاخص گلیسمی پایین: اگر دیابت دارید، خوردن غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین می‌تواند به شما در مدیریت دیابت و تنظیم قند خون کمک کند.

کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه: محققان بر این باورند که آب مرکبات به دلیل محتوای سیترات که یکی از قوی‌ترین مهارکننده‌های تشکیل سنگ است، اثر پیشگیرانه در ایجاد سنگ کلیه دارد.

مبارزه با سرطان: مواد مغذی این میوه‌ها به مبتلایان سرطان کمک می‌کند درمان مؤثرتری داشته باشند.

تقویت سلامت قلب: فلاونوئیدهای موجود در مرکبات از بیماری‌های قلبی نظیر استرس اکسیداتیو، التهاب، دیابت، افزایش چربی خون، تنگ شدن رگ‌های خونی و تجمع پلاک در دیواره رگ‌ها پیشگیری کند.

محافظت از سلامت مغز: فلاوانون های موجود در این دسته از میوه‌ها به بهبود افسردگی، زوال عقل، روان‌گسیختگی و سکته کمک می‌کند.

مضرات مرکبات

در حالی که فواید مرکبات بسیار زیاد است، برخی مضرات نیز در مصرف آن‌ها وجود دارد.

محتوای اسیدی بالا و شیرینی آن‌ها می‌تواند ترکیب بدی برای مینای دندان باشد. سعی کنید در مصرف آن‌ها زیاده‌روی نکنید و هنگامی که آنها را می‌خورید یا می‌نوشید، دندان‌های خود را به خوبی مسواک بزنید.
قند موجود در میوه وقتی به صورت آب میوه مصرف می‌شود، سریع‌تر جذب خون شده و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد.
برخی افراد به این میوه‌ها حساسیت دارند. این مساله غیر معمول اما ممکن است. علائم آلرژی مانند سایر علائم و شامل خارش پوست یا دهان، آبریزش بینی و عطسه است.
گریپ فروت و آب آن می‌تواند در عملکرد برخی داروها اختلال ایجاد کنند. دلیل آن این است که بسیاری از داروها توسط آنزیمی به نام CYP3A4 متابولیزه می‌شوند. آب گریپ فروت می‌تواند این فرآیند را در روده‌ها مسدود کند و در نتیجه مقدار زیادی از دارو وارد بدن شما شود. نمونه هایی از داروهایی که با گریپ فروت تداخل دارند شامل انواع خاصی از داروهای زیر است:

• داروهای استاتین (داروهای کاهش دهنده کلسترول)
• داروی فشار خون
• داروهای ضد اضطراب، مانند بوسپار (بوسپیرون)
• داروهای ضد رد پیوند عضو
• کورتیکواستروئیدها (داروهای استروئیدی مربوط به التهاب)
• داروهایی که ضربان قلب غیر طبیعی را کنترل می‌کنند.
• آنتی هیستامین‌ها (داروهای آلرژی)

مرکبات اسیدی یا قلیایی هستند؟

اسیدیته که اغلب با علائمی مانند سوزش سر دل و رفلاکس همراه است، ناشی از عدم تعادل در تولید اسید معده است که منجر به کاهش pH در معده می‌شود. برخلاف تصور رایج، مصرف مرکبات که دارای محتوای اسید سیتریک بالایی هستند، ممکن است اثرات متناقضی بر اسیدیته کلی بدن به دلیل تأثیر متابولیک آن‌ها نشان دهد.

مرکبات، علیرغم ماهیت اسیدی اولیه، پس از تجزیه متابولیک، بقایای قلیایی تولید می‌کنند که به دلیل مقدار بالای مواد معدنی قلیایی ساز مانند پتاسیم، کلسیم و منیزیم در آن‌هاست. این مواد معدنی نقش اساسی در خنثی کردن اسیدیته اضافی و تعدیل تعادل pH بدن دارند.

همچنین اسید سیتریک رایج در مرکبات، می‌تواند به بی کربنات متابولیزه شود که نقشی کلیدی در خنثی کردن اسید معده دارد. این تبدیل به کاهش اسیدیته خالص در متابولیسم کمک می‌کند.

نقش مرکبات در تنظیم pH معده

تنظیم اسید معده: مطالعات نشان می‌دهد که در حالی که اسید سیتریک می‌تواند ترشح اسید معده را تحریک کند، تأثیر کلی بر pH معده پس از متابولیسم دارد که به دلیل مواد معدنی موجود در مرکبات، اثر قلیایی نیز ایجاد می‌شود.

تاثیر بر آنزیم‌های گوارشی: مرکبات حاوی آنزیم‌هایی مانند پپسین و لیپاز معده هستند. اگرچه تأثیر اولیه آنها ممکن است با کاهش اسیدیته متناقض به نظر برسد، عملکرد کلی آنزیمی می‌تواند به هضم کمک کند و علائم را در برخی افراد کاهش دهد.

زمان غذا و شکل مصرف مرکبات

مصرف مرکبات بعد از غذا به جای ناشتا ممکن است محرک‌های اسیدی را کاهش دهد. علاوه بر این، مصرف میوه در مقایسه با آب‌میوه تاثیر متفاوت داشته و ممکن است تأثیر آن‌ها بر اسیدیته را به دلیل تفاوت در مقدار فیبر و پاسخ گلیسمی تغییر دهد.

مرکبات برای نوزاد؛ از چه چند ماهگی می‌توانند مرکبات بخورند؟

مرکباتی مانند پرتقال، لیمو، لیموترش و گریپ فروت منبع ویتامین C و سایر مواد مغذی هستند. با این حال، این میوه‌ها اسیدی نیز هستند و اسیدیته آن می‌تواند برای سیستم گوارشی ظریف کودک سنگین باشد.

به همین دلیل به طور کلی توصیه می‌شود که به نوزادان زیر 6 ماه مرکبات داده نشود. دستگاه گوارش آن‌ها هنوز در حال رشد است و ممکن است نتواند اسید موجود در این میوه‌ها مدیریت کند. علاوه بر این، مصرف زودهنگام غذاهای جدید می‌تواند خطر ابتلا به آلرژی غذایی و سایر مشکلات گوارشی را افزایش دهد.

هنگامی که کودک شما حدود 6 ماهه شد و شروع به خوردن غذاهای جامد کرد، می‌توانید به تدریج مرکبات را در مقادیر کم به او بدهید.

مراقب هرگونه علائم ناراحتی یا واکنش آلرژیک باشید.

مرکبات برای سرماخوردگی

غذاهای غنی از ویتامین C بخورید، اما از نوشیدنی‌های اسیدی خودداری کنید. متأسفانه خوردن یا نوشیدن ویتامین C از سرماخوردگی شما جلوگیری نمی‌کند. با این حال، مرکباتی مانند پرتقال، لیمو ترش، لیمو و گریپ فروت که سرشار از ویتامین C هستند، می‌توانند تقویت کننده خوبی برای سیستم ایمنی شما در بهبود سرماخوردگی باشند. برای بسیاری از افراد، ثابت شده است که شدت و طول مدت علائم سرماخوردگی را کاهش می‌دهد.

اما اگر آنفولانزا معده شما را تحت تاثیر قرار داده است، اسیدیته بالای برخی از این میوه‌ها و آب میوه‌ها می‌تواند درد معده را تشدید کند. بنابراین اگر متوجه شدید که آب پرتقال معده شما را ناراحت می‌کند یا استفراغ کردید، از مصرف آن خودداری کنید.

میزان ویتامین C مرکبات

ویتامین C یکی از ویتامین‌های ضروری برای انسان است. مرکبات به طور کلی با ویتامین C شناخته می‌شوند. در میان مرکبات، پرتقال دارای بالاترین میزان ویتامین C (58.30 میلی گرم در 100 گرم) است. گریپ فروت (49.15 میلی گرم در 100 گرم) و لیمو (43.96 میلی گرم در 100 گرم) نیز در رده‌های بعدی قرار دارند.

اگر به دنبال دریافت ویتامین C  از مرکبات هستید، پرتقال بهترین منبع ویتامین C است.

خلاصه

مرکبات شامل انواع پرتقال، نارنگی، لیمو و گریپ فروت است که هر کدام انواع مختلف دیگری دارند. در این مقاله تعدادی از این میوه‌های مختلف را معرفی کردیم. با خوردن هر یک از این میوه‌ها می‌توانید مقدار زیادی ویتامین C دریافت کنید که به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدنتان کمک زیادی می‌کند. خواص دیگری که برای پیشگیری یا درمان بیماری‌های قلبی و مغزی دارند باعث شده این میوه‌ها در برنامه غذایی جایگاه مهمی داشته باشند.

منابع:

richinserts.com

drsanchari.com

callahanclinic.com